Στα «βαγόνια» της Πάτρας

Τις ημέρες αυτές γίνεται στην Αθήνα το Τρίτο Παγκόσμιο Φόρουμ για τη Μετανάστευση. Ταυτοχρόνως, αντιρατσιστικές οργανώσεις από όλο τον κόσμο συναντιούνται στην Αθήνα για να διαδηλώσουν υπέρ των δικαιωμάτων των μεταναστών – συζητήσεις, γεύματα, συγκεντρώσεις, συναυλίες. Τόσο το Φόρουμ όσο και το Αντι-Φόρουμ έχουν τη σημασία τους, για εμάς. Δεν ισχύει όμως το ίδιο και για αυτούς, τους ίδιους τους μετανάστες. Οι περισσότεροι ελάχιστα γνωρίζουν τι διαδραματίζεται στην Αθήνα αυτές τις ημέρες και ακόμα λιγότερο πρόκειται να επηρεάσει την οδυνηρή καθημερινότητά τους.

***

Πάτρα, φθινόπωρο του 2009

Τον περασμένο Φεβρουάριο, ο Συνήγορος του Πολίτη για θέματα μετανάστευσης, ύστερα από αυτοψία στον καταυλισμό των Αφγανών στο λιμάνι της Πάτρας, είχε τονίσει σε σχετική έκθεσή του ότι η κατάσταση τείνει να λάβει διαστάσεις ανθρωπιστικής κρίσης. Τότε, ο Συνήγορος του Πολίτη είχε εισηγηθεί στην κυβέρνηση την ανάγκη διαμόρφωσης κατάλληλων χώρων για τη μετεγκατάσταση των αλλοδαπών και τη λήψη μέτρων πρόνοιας για τους αλλοδαπούς που χρήζουν ειδικής μέριμνας, κατά κύριο λόγο για τους ασυνόδευτους ανήλικους και τους αιτούντες άσυλο.

Τον περασμένο Ιούλιο οι Αρχές κατεδάφισαν τον καταυλισμό, δίχως βέβαια να λάβουν υπόψη την εισήγηση της Ανεξάρτητης Αρχής.

Τρεις μήνες μετά η ιστορία απλώς επαναλαμβάνεται.Στην Πάτρα έχουν ήδη δημιουργηθεί δύο νέοι καταυλισμοί, στο Έλος της Αγυιάς και στον Άγιο Αντρέα.

Έλος Αγυιάς

Στην είσοδο της Πάτρας, στον ελαιώνα, έχουν βρει προσωρινό κατάλυμα 200-250 άντρες Αφγανοί της φυλής Αζαρά, εκ των οποίων οι 70-80 είναι ασυνόδευτοι ανήλικοι.


Μένουν σε αυτοσχέδια καταλύματα, σαφώς ανεπαρκή να τους προστατεύσουν από τη βροχή και το κρύο, και τρέφονται σχεδόν αποκλειστικά με πατάτες και κρεμμύδια. Οι μόνοι που τους επισκέπτονται είναι τα μέλη της Κίνησης γα την Υπεράσπιση των Δικαιωμάτων Μεταναστών και Προσφύγων Πάτρας και τα πελώρια ποντίκια. Η παρέμβαση της αστυνομίας είναι αλυσιτελής, καθώς όλοι ανεξαιρέτως είτε έχουν την κάρτα του αιτούντα άσυλο είτε το υπηρεσιακό σημείωμα προσωρινής διαμονής είτε είναι ανήλικοι, και οι ανήλικοι δεν συλλαμβάνονται.



Αρκετοί από τους Αφγανούς είναι τραυματισμένοι λόγω των συνεχών αλλά μάταιων προσπαθειών τους να επιβιβαστούν σε κάποιο διερχόμενο φορτηγό με προορισμό την όποια Ιταλία, ενώ άλλοι είναι βαριά άρρωστοι.


Οι μεγαλύτεροι έχουν πια κουραστεί και το μόνο που επιθυμούν είναι ένα αξιοπρεπές κατάλυμα κι ένα πιάτο φαΐ. Οι ανήλικοι είναι πιο επίμονοι: θα δεχόντουσαν να μεταφερθούν σε κάποιο χώρο προστατευμένο αρκεί να είναι κοντά στο λιμάνι, ώστε κάποια στιγμή να κατορθώσουν να φύγουν προς τα εκεί που βρίσκονται φίλοι και συγγενείς τους, προς την όποια Ιταλία.

Παλιός εμπορευματικός σταθμός στον Άγιο Αντρέα («τα βαγόνια»)

Ο σταθμός βρίσκεται στο κέντρο της Πάτρας. Εκεί έχουν βρει προσωρινό κατάλυμα γύρω στους 200 αλλοδαπούς, κυρίως από Σομαλία και Σουδάν. Κοιμούνται κάτω από τα βαγόνια των τρένων και η σίτισή τους προέρχεται κυρίως από τους σκουπιδοτενεκέδες. Όλοι είναι κάτοχοι της κάρτας του αιτούντα άσυλο. Αρκετοί εξ αυτών «εργάζονται» στο διπλανό supermarket METRO, με καθήκον να επιστρέφουν τα καροτσάκια που αφήνουν οι πελάτες. Για κάθε καροτσάκι θα πάρουν 10-20 λεπτά, αν είναι τυχεροί. Την 70μελή ομάδα εργασίας οργανώνει ένας συντοπίτης τους που φροντίζει να έχουν όλοι πρόσβαση στην εργασία, δηλαδή να επιστρέφουν καθημερινά από ένα τουλάχιστον καροτσάκι, όλοι.


Στην ερώτησή μου προς δύο αδέλφια σχετικά με το λόγο που μόνο ο ένας έχει την κάρτα του αιτούντα, έλαβα την απάντηση: «Γιατί να την πάρω; Αφού και οι δύο κάτω από το ίδιο βαγόνι κοιμόμαστε».


Κανείς από τους αλλοδαπούς των βαγονιών δεν θέλει να φύγει από τη χώρα. Το μόνο που επιθυμούν είναι το δικαίωμα στην εργασία και σε μια αξιοπρεπή ζωή, δικαιώματα που, σύμφωνα με το νόμο, τα εξασφαλίζει το καθεστώς του αιτούντα άσυλο, όχι όμως και η ελληνική πραγματικότητα.

***

Η κατάσταση στην Πάτρα τείνει για άλλη μια φορά να λάβει διαστάσεις ανθρωπιστικής κρίσης. Προφανώς το ζήτημα δεν μπορεί να λυθεί με αστυνομικά μέτρα. Χρειάζονται δομές και μονάδες πρόνοιας. Οι αιτούντες άσυλο θα πρέπει να φύγουν από τα βαγόνια και τον ελαιώνα και να μεταφερθούν σε καταλύματα που θα τους προσφέρουν αξιοπρεπή και ασφαλή διαμονή, μέχρις ότου λάβουν τελεσίδικη απόφαση στο αίτημά τους για πολιτικό άσυλο. Προϋπόθεση βέβαια αυτού είναι η δημιουργία επιτροπών ουσιαστικής εξέτασης των αιτημάτων ασύλου. Οι δε ανήλικοι θα πρέπει να μεταφερθούν επίσης σε δομές πρόνοιας αλλά ταυτοχρόνως να εφαρμοστεί η Συνθήκη για τα Δικαιώματα του Παιδιού. Το “The best interest for the child” σημαίνει ότι οι ανήλικοι που μπορούν να αποδείξουν ότι συγγενείς τους έχουν μόνιμη κατοικία ένα άλλο κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα πρέπει να μπορούν να μεταβούν και σε αυτό. Για να συμβεί όμως αυτό χρειάζεται ένα δυνατό κράτος που να μπορεί να θέσει το ζήτημα στην Ε.Ε. Εάν δεν μπορεί να συμβεί αυτό σήμερα, με τη νωπή κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, πότε θα συμβεί;

***

Η μετανάστευση είναι σαν την καταιγίδα, δεν μπορείς να τη σταματήσεις. Το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι να δημιουργήσεις τις προϋποθέσεις ώστε να ελαχιστοποιήσεις τις ζημίες και να αυξήσεις τα οφέλη. Για όλα αυτά, όμως, χρειάζεται πολιτική βούληση και ευτολμία.