Εξάρχεια, η πλατεία της γειτονιάς

Tο περασμένο βράδυ, διασχίζοντας την πλατεία, αφηρημένη και εθισμένη καθώς ήμουν στις ίδιες εικόνες θλίψης και απόγνωσης, σα να κοντοστάθηκα, κι έριξα πίσω το βλέμμα να δω τι ήταν αυτό που τράβηξε την προσοχή μου. Α, ναι! Δεν ήταν «κάτι», αλλά η απουσία αυτού του «κάτι»: Η απουσία των χρηστών ναρκωτικών ουσιών.
Αντ’ αυτού, αυτό κι αν ήταν παράξενο, είδα μια πολύχρωμη κούνια στ’ αριστερά της πλατείας και μια μπασκέτα στο μέσον αυτής – παιδιά να παίζουν τριγύρω μαζί με τους μεγάλους… γέλια, ξέγνοιαστες φωνές, μα και απορίες από τους περαστικούς

Πλησίασα το τραπέζι που είχε στηθεί πρόχειρα στην πλατεία, όπου κάθονταν οι πιο μεγάλοι με στοίβα τα φυλλάδια «Έξω η πρέζα από την πλατεία», τριγύρω από μια παλιά κονσόλα από όπου έπαιζαν μουσική – Θεοδωράκη, Χατζιδάκι και Παπακωνσταντίνου, Φάμελο, Τρύπες, αλλά και «απαγορευμένα» (Το «σαράντα παλικάρια» σε διασκευή εξαρχειώτικη!). Τους ρώτησα. Αποκρίθηκαν.

«Είμαι 45 χρόνια Εξαρχειώτης. Κάποια στιγμή βαρέθηκα να βλέπω όλη αυτή την κατάντια στην πλατεία. Και το κακό είχε παραγίνει τελευταία. Μαζευτήκαμε λοιπόν μαγαζάτορες, κάτοικοι, φίλοι της πλατείας, δίχως να ανήκουμε σε κανένα κόμμα ή οργάνωση, και αποφασίσαμε να αλλάξουμε την κατάσταση» μου λέει ο κ. Κωνσταντίνος. Και ο κ. Αχιλλέας, της Ροζαλίας, συμπληρώνει: «Με ευγενικό τρόπο ζητήσαμε από τους χρήστες ναρκωτικών να αποχωρήσουν από την πλατεία. Είμαστε εδώ δέκα μέρες και θα μείνουμε» και συνέχισε φωνάζοντας στο μικρόφωνο: «Το πρόβλημά μας δεν είναι ο άρρωστος, αλλά η αρρώστια και ο έμπορος».

«Και τι γίνεται με τους αναρχικούς και τους αντιεξουσιαστές;» ρωτάω. Κι η απάντηση έρχεται από πίσω μου, από ένα φίλο την ώρα που έβαζε καλάθι: «Εδώ είμαστε κι εμείς» μου λέει με νόημα, χαμογελώντας.

«Κι οι κούνιες; Ο Δήμος Αθηναίων;» συνεχίζω τις ερωτήσεις, στην προσπάθειά μου να καταλάβω. «Όχι, όχι. Τις κούνιες και την μπασκέτα μάς τις έδωσαν από το πάρκο της Ναυαρίνου, την κατάληψη, ξέρεις…» μου απαντά η Μίλι του Ginger Ale. Και συνεχίζει: «Ο δήμαρχος υποσχέθηκε ότι θα βοηθήσει. Για να δούμε…».

Και ο κ. Αχιλλέας συνεχίζει: «Δεν θέλουμε τα Εξάρχεια να χάσουν το χρώμα τους και την ιδιαιτερότητά τους. Τα Εξάρχεια είναι συνοικία με ιστορία. Είναι μια γειτονιά πολιτισμού και ιδεών. Παρόλο που μεσολάβησε ο Δεκέμβρης του 2008, παρά τη συνεχή λάσπη και αμφισβήτηση της γειτονιάς μας από τα ΜΜΕ, τα Εξάρχεια άντεξαν. Όμως δεν θα επιτρέψουμε σε κανέναν να μετατρέψει τη γειτονιά μας σε αποθήκη άρρωστων ανθρώπων, ώστε οι έμποροι ναρκωτικών να κάνουν την μπάζα τους. Η πολιτεία να κάνει το χρέος της απέναντι σε αυτά τα άρρωστα παιδιά που χρειάζονται τη βοήθειά μας. Εμείς μόνοι μας δεν μπορούμε».

Πιο πέρα ο κ. Ευτύχης, από το ξενοδοχείο Εξάρχειον, διαπληκτιζόταν με κάποιους νεαρούς. Τον πλησίασα. «Έρχονται εδώ, παριστάνουν τους ναρκομανείς και πουλάνε χάπια στα παιδιά. Δεν τους αφήνουμε. Είμαστε όμως αβοήθητοι. Τις προάλλες μας απείλησαν. Ε, βέβαια, παίζονται πολλά πίσω από τις πλάτες των χρηστών… λεφτά, real estate, ό,τι θες. Ο αναρχικός χώρος μάς βοηθάει, αλλά μόνο στα πολύ δύσκολα».

***

Πράγματι, στα είκοσι χρόνια που ζω στα Εξάρχεια, πρώτη φορά είδα παιδιά να παίζουν στην πλατεία. Πρώτη φορά έκατσα κι εγώ μαζί τους, ξέγνοιαστα, δίχως να φοβάμαι, όχι τους χρήστες ναρκωτικών, αλλά τη μοναξιά και τη θλίψη της πλατείας.

Η πρωτοβουλία των κατοίκων είναι αδιαμφισβήτητα σημαντική. Αρκεί όμως;

Όχι, γιατί δεν αποτελεί μήτε πολιτική μήτε λύση η μετατόπιση του προβλήματος από τη μία πλατεία στην άλλη. Οι χρήστες ναρκωτικών, τα θύματα της πρέζας, τα θύματα του πολιτισμού μας, μπορεί να μην ήταν εκεί, μπροστά μας, εκείνο το βράδυ, ήταν όμως λίγο πιο πέρα. Το ίδιο ανήμπορα. Το ίδιο εξαθλιωμένα. Το ίδιο εγκαταλελειμμένα στα αρπακτικά νύχια των εμπόρων. Δίχως η πολιτεία να τους δίνει το δικαίωμα σε αυτή την πολύτιμη δεύτερη ευκαιρία.

Σύμφωνα με τον ΚΕΘΕΑ, ο αριθμός των χρηστών στην ευρύτερη περιοχή του ιστορικού κέντρου Αθηνών αγγίζει το νούμερο των 2.500 ημερησίως! Και μόλις δύο Κέντρα Άμεσης Πρόσβασης, ένα του ΚΕΘΕΑ και ένα του ΟΚΑΝΑ, προσφέρουν συμβουλευτική υποστήριξη στους χρήστες. Προφανώς και δεν αρκούν. Προφανώς και η πολιτεία θα πρέπει αντιμετωπίσει το ζήτημα των χρηστών αναθεωρώντας υπάρχουσες πολιτικές και στερεοτυπικές αντιλήψεις. Όποιος έχει μιλήσει ποτέ με χρήστη, θα έχει ακούσει ότι το πρόβλημα δεν είναι η σωματική απεξάρτηση, αλλά η ψυχική, που μπορεί να υποστηριχθεί μόνο με πολιτικές επανένταξης και αποστιγματισμού. Προφανώς κι ένα παιδί που έχει καταφέρει να «βγει» από τα ναρκωτικά δεν μπορεί να επιστρέψει στον πρότερο βίο του, εάν ποτέ είχε, ωσάν να μη συνέβη ποτέ τίποτα. Και σε αυτό ακριβώς το σημείο χρειάζεται την πολιτεία, τόσο σε επίπεδο κυβερνητικών πολιτικών πρόνοιας, όσο και σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης.

***

Μέχρι τότε όμως, ναι, είναι μια ελπίδα να κάθεσαι επιτέλους στην πλατεία να παρακολουθείς τον μικρό Σαγιέντ, που δέχτηκε να τον φωτογραφίσουμε ενώ προσπαθούσε να βάλει καλάθι. Τον έβλεπα να παίζει και σκεφτόμουν πως ναι, κι ο μικρός Σαγιέντ, γιος μεταναστών από τη Συρία, έχει δικαίωμα να δοκιμάσει την τύχη του και να βάλει καλάθι στην μπασκέτα των Εξαρχείων… κι αν αυτό δεν μπορεί να το κάνει εδώ, σε αυτή την πλατεία, σε αυτή την ιστορική συνοικία ανοχής, πολιτισμού και ιδεών, τότε πού άλλου θα μπορεί να το κάνει;

__________

Δημοσιεύτηκε στην athens voice