Πέμπτη 24 Ιουνίου 2010

«Είμαστε Πρόσφυγες όχι λαθρομετανάστες»

Η Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων γιορτάστηκε την περασμένη Κυριακή με έναν τρόπο ξεχωριστό: με τη διοργάνωση του πρώτου φεστιβάλ του νεοσύστατου Ελληνικού Φόρουμ Προσφύγων, σε συνεργασία με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ και το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες, και με κεντρικό σύνθημα: Είμαστε πρόσφυγες, όχι «λαθρομετανάστες»! Ελάτε να μας γνωρίσετε!.

***

Από νωρίς το απόγευμα της περασμένης Κυριακή είχαν αρχίσει να συρρέουν δειλά – δειλά στην πλατεία Κουμουνδούρου πολλές δεκάδες αλλοδαπών, ντυμένοι με τα καλά τους ρούχα, αλλά και καμπόσοι Έλληνες. Μέχρι τις επτά το απόγευμα είχαν συγκεντρωθεί περί τα πεντακόσια άτομα, κάθε εθνικότητας, φύλου και ηλικίας, και η πλατεία άλλαξε όψη: από τη γνώριμη τη θλιβερή και γκρίζα γέμισε χρώματα, αρώματα και μουσικές – διαφορετικές γλώσσες να ακούγονται τριγύρω ανακατεμένες με τα γέλια των παιδιών.

Κι οι θεατές έλαβαν θέση.

Με τη βοήθεια δύο μεταφραστών, ένας για τα αφγανικά κι ένας για τα αραβικά, (που στην πραγματικότητα ελάχιστα χρειάστηκαν) απευθύνθηκαν στους προσηλωμένους ακροατές εκπρόσωποι Υπουργείων, Διεθνών Οργανισμών και Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων. Ο καθένας με τον τρόπο του και από το πόστο του τίμησε την παγκόσμια ημέρα του πρόσφυγα και συντάχθηκε στο δράμα των προσφύγων, το εκεί, στην χώρα καταγωγής τους, αλλά και το εδώ, στην ήπειρο της (μη) υποδοχής τους.

Φυσικά, δεν έλειψαν κάποια μικροεπεισόδια όταν κάποιοι άλλοι αλλοδαποί θέλησαν πληγώσουν τη γιορτή. Όμως οι διοργανωτές περιφρουρούσαν την πλατεία κι επέβαλαν το δικό τους νόμο: σεβασμός προς όλους.

Την εκδήλωση χαιρέτισε και ο πατέρας Νατζαφί, ο τραγικός αυτός πατέρας που το τρομοκρατικό χτύπημα στα κάτω Πατήσια, στοίχισε τη ζωή του 15 χρονου γιού του και την όραση της 9χρονης κόρης του – τους θυμάται κανείς άραγε πια;

Εκεί ήταν και η πάντα χαμογελαστή Φόρτσουν, η 22 χρονη μάνα από τη Σομαλία με τα δύο μικρά παιδιά που παρά τη δημοσιότητα που κατ’ επανάληψη έλαβε η ιστορία της (http://afroditealsalech.blogspot.com/2009/10/shit-happens.html) συνεχίζει μόνη και αβοήθητη να παλεύει για τη διόλου πιθανή επιβίωση των παιδιών της.

Με το πέρας των ομιλιών ακολούθησε συναυλία με μουσικές, χορούς και τραγούδια από το Αφγανιστάν, τη Σομαλία και το Σουδάν, ερμηνευμένα από τους ίδιους τους πρόσφυγες/καλλιτέχνες - κιθάρες, τύμπανα, αλλά και ένα πνευστό που κατασκεύασαν οι ίδιοι από πλαστικό σωλήνα ! Στα παραδίπλα αυτοσχέδια περίπτερα γυναίκες σέρβιραν παραδοσιακά φαγητά των χωρών τους. Η γιορτή έληξε στις 10:30 το βράδυ και οι παρευρισκόμενοι αποχώρησαν σιωπηλά αλλά σαφώς πιο θαρραλέα με ένα χαμόγελο ελπίδας ζωγραφισμένο στα χείλη τους.

***

Η επιτυχής διοργάνωση της εκδήλωσης ήταν πολλαπλά σημαντική. Η παρθενική εμφάνιση του Ελληνικού Φόρουμ Προσφύγων, που αποτελείται από τις κοινότητες του Αφγανιστάν, της Σομαλίας και του Σουδάν, είχε τη σημασία του. Εξίσου όμως σημαντική ήταν και η πρόσκληση που θέλησαν να απευθύνουν: Ελάτε να μας γνωρίσετε!, κι αν πολλοί Έλληνες δίστασαν να κατέβουν στην πλατεία το βράδυ της Κυριακής, η κάλυψη που προσέφεραν τα ΜΜΕ άρκεσε για να φτάσει η πληροφορία στους πολλούς αλλά και στους καθ’ ύλην αρμόδιους.

Το τρίτο μήνυμα όμως ήταν και το σημαντικότερο: πως οι ίδιοι οι πρόσφυγες, οι ίδιοι οι αλλοδαποί, εάν τους το επιτρέψει η Πολιτεία, μπορούν να βελτιώσουν άρδην την κατάσταση στο κέντρο της Αθήνας. Μπορούν να απομονώσουν τα παραβατικά στοιχεία. Να προστατεύσουν την περιοχή. Να τη ζωντανεύσουν προσθέτοντάς της μια πινελιά πολυπολιτισμικότητας. Προϋπόθεση όμως για να συμβεί αυτό είναι να τους το επιτρέψει η Πολιτεία.

***

Η Παγκόσμια ημέρα του Πρόσφυγα θα έπρεπε να είναι στον 21ο αιώνα ημέρα ιστορικής μνήμης και ντροπής για τα πεπραγμένα της ανθρωπότητας. Δυστυχώς όμως η μνήμη των ανθρώπων είναι κοντή. Σήμερα στον 21ο αιώνα η ανθρωπότητα συνεχίζει να πράττει τα ίδια λάθη. Το μόνο που αλλάζει είναι τα ονόματα κι όχι οι πράξεις. Το 2009 ο αριθμός των εξαναγκασμένων σε φυγή ανθρώπων ξεπέρασε τα 43 εκατομμύρια.

Κι εμείς, εδώ, αν δεν μπορούμε να σταματήσουμε τους πολέμους και τις αιματοχυσίες, τουλάχιστον ας κάνουμε το ελάχιστο: να σταματήσουμε να τους αντιμετωπίζουμε ως ποινικούς, ως λαθρομετανάστες αλλά να τους υποδεχτούμε ως ανθρώπους που διεκδικούν το αναφαίρετο δικαίωμα στη καθ’ αυτό ζωή. Ως πρόσφυγες. Κι αυτό πραγματικά, δεν κοστίζει τίποτα.

Πέμπτη 3 Ιουνίου 2010

Εξάρχεια, η πλατεία της γειτονιάς

Tο περασμένο βράδυ, διασχίζοντας την πλατεία, αφηρημένη και εθισμένη καθώς ήμουν στις ίδιες εικόνες θλίψης και απόγνωσης, σα να κοντοστάθηκα, κι έριξα πίσω το βλέμμα να δω τι ήταν αυτό που τράβηξε την προσοχή μου. Α, ναι! Δεν ήταν «κάτι», αλλά η απουσία αυτού του «κάτι»: Η απουσία των χρηστών ναρκωτικών ουσιών.
Αντ’ αυτού, αυτό κι αν ήταν παράξενο, είδα μια πολύχρωμη κούνια στ’ αριστερά της πλατείας και μια μπασκέτα στο μέσον αυτής – παιδιά να παίζουν τριγύρω μαζί με τους μεγάλους… γέλια, ξέγνοιαστες φωνές, μα και απορίες από τους περαστικούς


Πλησίασα το τραπέζι που είχε στηθεί πρόχειρα στην πλατεία, όπου κάθονταν οι πιο μεγάλοι με στοίβα τα φυλλάδια «Έξω η πρέζα από την πλατεία», τριγύρω από μια παλιά κονσόλα από όπου έπαιζαν μουσική – Θεοδωράκη, Χατζιδάκι και Παπακωνσταντίνου, Φάμελο, Τρύπες, αλλά και «απαγορευμένα» (Το «σαράντα παλικάρια» σε διασκευή εξαρχειώτικη!). Τους ρώτησα. Αποκρίθηκαν.


«Είμαι 45 χρόνια Εξαρχειώτης.
Κάποια στιγμή βαρέθηκα να βλέπω όλη αυτή την κατάντια στην πλατεία. Και το κακό είχε παραγίνει τελευταία. Μαζευτήκαμε λοιπόν μαγαζάτορες, κάτοικοι, φίλοι της πλατείας, δίχως να ανήκουμε σε κανένα κόμμα ή οργάνωση, και αποφασίσαμε να αλλάξουμε την κατάσταση» μου λέει ο κ. Κωνσταντίνος. Και ο κ. Αχιλλέας, της Ροζαλίας, συμπληρώνει: «Με ευγενικό τρόπο ζητήσαμε από τους χρήστες ναρκωτικών να αποχωρήσουν από την πλατεία. Είμαστε εδώ δέκα μέρες και θα μείνουμε» και συνέχισε φωνάζοντας στο μικρόφωνο: «Το πρόβλημά μας δεν είναι ο άρρωστος, αλλά η αρρώστια και ο έμπορος».


«Και τι γίνεται με τους αναρχικούς και τους αντιεξουσιαστές;»
ρωτάω. Κι η απάντηση έρχεται από πίσω μου, από ένα φίλο την ώρα που έβαζε καλάθι: «Εδώ είμαστε κι εμείς» μου λέει με νόημα, χαμογελώντας.


«Κι οι κούνιες; Ο Δήμος Αθηναίων;»
συνεχίζω τις ερωτήσεις, στην προσπάθειά μου να καταλάβω. «Όχι, όχι. Τις κούνιες και την μπασκέτα μάς τις έδωσαν από το πάρκο της Ναυαρίνου, την κατάληψη, ξέρεις…» μου απαντά η Μίλι του Ginger Ale. Και συνεχίζει: «Ο δήμαρχος υποσχέθηκε ότι θα βοηθήσει. Για να δούμε…».


Και ο κ. Αχιλλέας συνεχίζει: «Δεν θέλουμε τα Εξάρχεια να χάσουν το χρώμα τους και την ιδιαιτερότητά τους. Τα Εξάρχεια είναι συνοικία με ιστορία. Είναι μια γειτονιά πολιτισμού και ιδεών. Παρόλο που μεσολάβησε ο Δεκέμβρης του 2008, παρά τη συνεχή λάσπη και αμφισβήτηση της γειτονιάς μας από τα ΜΜΕ, τα Εξάρχεια άντεξαν. Όμως δεν θα επιτρέψουμε σε κανέναν να μετατρέψει τη γειτονιά μας σε αποθήκη άρρωστων ανθρώπων, ώστε οι έμποροι ναρκωτικών να κάνουν την μπάζα τους. Η πολιτεία να κάνει το χρέος της απέναντι σε αυτά τα άρρωστα παιδιά που χρειάζονται τη βοήθειά μας. Εμείς μόνοι μας δεν μπορούμε».


Πιο πέρα ο κ. Ευτύχης, από το ξενοδοχείο Εξάρχειον, διαπληκτιζόταν με κάποιους νεαρούς. Τον πλησίασα. «Έρχονται εδώ, παριστάνουν τους ναρκομανείς και πουλάνε χάπια στα παιδιά. Δεν τους αφήνουμε. Είμαστε όμως αβοήθητοι. Τις προάλλες μας απείλησαν. Ε, βέβαια, παίζονται πολλά πίσω από τις πλάτες των χρηστών… λεφτά, real estate, ό,τι θες. Ο αναρχικός χώρος μάς βοηθάει, αλλά μόνο στα πολύ δύσκολα».

***

Πράγματι, στα είκοσι χρόνια που ζω στα Εξάρχεια, πρώτη φορά είδα παιδιά να παίζουν στην πλατεία. Πρώτη φορά έκατσα κι εγώ μαζί τους, ξέγνοιαστα, δίχως να φοβάμαι, όχι τους χρήστες ναρκωτικών, αλλά τη μοναξιά και τη θλίψη της πλατείας.


Η πρωτοβουλία των κατοίκων είναι αδιαμφισβήτητα σημαντική. Αρκεί όμως;


Όχι, γιατί δεν αποτελεί μήτε πολιτική μήτε λύση η μετατόπιση του προβλήματος από τη μία πλατεία στην άλλη. Οι χρήστες ναρκωτικών, τα θύματα της πρέζας, τα θύματα του πολιτισμού μας, μπορεί να μην ήταν εκεί, μπροστά μας, εκείνο το βράδυ, ήταν όμως λίγο πιο πέρα. Το ίδιο ανήμπορα. Το ίδιο εξαθλιωμένα. Το ίδιο εγκαταλελειμμένα στα αρπακτικά νύχια των εμπόρων. Δίχως η πολιτεία να τους δίνει το δικαίωμα σε αυτή την πολύτιμη δεύτερη ευκαιρία.


Σύμφωνα με τον ΚΕΘΕΑ
, ο αριθμός των χρηστών στην ευρύτερη περιοχή του ιστορικού κέντρου Αθηνών αγγίζει το νούμερο των 2.500 ημερησίως! Και μόλις δύο Κέντρα Άμεσης Πρόσβασης, ένα του ΚΕΘΕΑ και ένα του ΟΚΑΝΑ, προσφέρουν συμβουλευτική υποστήριξη στους χρήστες. Προφανώς και δεν αρκούν. Προφανώς και η πολιτεία θα πρέπει αντιμετωπίσει το ζήτημα των χρηστών αναθεωρώντας υπάρχουσες πολιτικές και στερεοτυπικές αντιλήψεις. Όποιος έχει μιλήσει ποτέ με χρήστη, θα έχει ακούσει ότι το πρόβλημα δεν είναι η σωματική απεξάρτηση, αλλά η ψυχική, που μπορεί να υποστηριχθεί μόνο με πολιτικές επανένταξης και αποστιγματισμού. Προφανώς κι ένα παιδί που έχει καταφέρει να «βγει» από τα ναρκωτικά δεν μπορεί να επιστρέψει στον πρότερο βίο του, εάν ποτέ είχε, ωσάν να μη συνέβη ποτέ τίποτα. Και σε αυτό ακριβώς το σημείο χρειάζεται την πολιτεία, τόσο σε επίπεδο κυβερνητικών πολιτικών πρόνοιας, όσο και σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης.

***

Μέχρι τότε όμως, ναι, είναι μια ελπίδα να κάθεσαι επιτέλους στην πλατεία να παρακολουθείς τον μικρό Σαγιέντ, που δέχτηκε να τον φωτογραφίσουμε ενώ προσπαθούσε να βάλει καλάθι. Τον έβλεπα να παίζει και σκεφτόμουν πως ναι, κι ο μικρός Σαγιέντ, γιος μεταναστών από τη Συρία, έχει δικαίωμα να δοκιμάσει την τύχη του και να βάλει καλάθι στην μπασκέτα των Εξαρχείων… κι αν αυτό δεν μπορεί να το κάνει εδώ, σε αυτή την πλατεία, σε αυτή την ιστορική συνοικία ανοχής, πολιτισμού και ιδεών, τότε πού άλλου θα μπορεί να το κάνει;

__________


Δημοσιεύτηκε στην athens voice