Το βιβλίο της Μάργκαρετ Άτγουντ «Η ιστορία της πορφυρής δούλης» (The
Handmaid’s Tale) εκδόθηκε 1985 σημειώνοντας μεγάλη εμπορική επιτυχία. Πρόκειται
για ένα βιβλίο επιστημονικής φαντασίας που περιγράφει μια μελλοντική κοινωνία
στην Αμερική, την «Δημοκρατία του Γιλεάδ» στην οποία «μπαίνει επιτέλους μια
τάξη» και ο ρόλος της γυναίκας είναι μόνο αυτός της μητέρας. Οι γυναίκες στην
«Δημοκρατία του Γιλεάδ» είναι οι «Πορφυρές Δούλες» υπό την προϋπόθεση ότι
μπορούν να τεκνοποιήσουν, οι οποίες παραχωρούνται σε άντρες, επιφανή μέλη της
κοινωνίας για να τους κάνουν παιδιά. Αν δεν το κατορθώσουν θανατώνονται ή
εξορίζονται μαζί με άλλα «προβληματικά» μέλη της κοινωνίας.
Το βιβλίο αυτό το τελευταίο διάστημα σημειώνει κατακόρυφη αύξηση των
πωλήσεων στην Αμερική. Η αιτία; Ο νέος Πρόεδρος των ΗΠΑ και ο φόβος που
προκαλεί η ρητορική κατά των γυναικών.
Σε αυτό το φόβο απευθύνθηκε και η Χίλαρι Κλίντον με το μήνυμά της πριν
λίγες μέρες όταν ζήτησε «οι γυναίκες να θυμούνται πως είναι οι ήρωες και οι
διαμορφωτές της Ιστορίας». Ένα μήνυμα που πριν από ένα μήνα θα ακούγονταν
αναχρονιστικό και άκαιρο. Ποιος αμφισβητεί τις γυναίκες και ποιος τις κατατάσσει
σε ειδική κατηγορία σε μια δυτική δημοκρατία ώστε να νιώσει την ανάγκη η πρώην
υποψήφια για Πρόεδρος των ΗΠΑ, Χίλαρι Κλίντον, να στείλει τέτοιο μήνυμα; Κι
όμως, κατά πως προκύπτει υπάρχει ζήτημα.
Προσωπικά ανήκω στη γενιά αυτή που ουδέποτε ταυτίστηκα με το
φεμινιστικό κίνημα. Πότε δεν ένιωσα πως μου στερείται κάτι επειδή είμαι
γυναίκα. Όλα αυτά είχαν λυθεί πριν πολλά πολλά χρόνια με αγώνες και πίστευα πως
ουδείς πλέον θα αμφισβητούσε τη θέση της γυναίκας σε μια δυτική κοινωνία. Λάθος
μου. Δυστυχώς κάτι έχει αλλάξει. Τίποτα πια δεν είναι δεδομένο, κι αυτό δεν
αφορά μόνο τις ΗΠΑ αλλά και την Ευρώπη.
Δύο είναι οι κοινωνικές ομάδες που βάλλονται αυτή τη στιγμή στις ΗΠΑ:
οι μετανάστες και οι γυναίκες. Και αν κάποιοι επιχαίρουν για το πρώτο ας μην
ξεχνάνε πως «και οι γυναίκες βάλλονται». Κι αυτό κάτι σημαίνει. Διότι a la cart
προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δεν υπάρχει.
Κεντρικό θέμα αυτή τη στιγμή στο «γυναικείο ζήτημα» είναι οι εκτρώσεις,
η αυτοδιάθεση του γυναικείου σώματος.
Πριν λίγες μέρες στην Οκλαχόμα των ΗΠΑ ψηφίστηκε νόμος για τις
εκτρώσεις σύμφωνα με τον οποίο για να κάνει μια γυναίκα έκτρωση θα πρέπει να
καταθέσει την γραπτή άδεια του άντρα με τον οποίο συνέλαβε. «Καμία έκτρωση δεν
θα πραγματοποιείται δίχως την γραπτή συγκατάθεση του πατέρα του εμβρύου» λέει
ρητά ο νόμος με την επιφύλαξη των περιπτώσεων βιασμού ή αν η εγκυμοσύνη θέτει
σε κίνδυνο τη ζωή της γυναίκας σύμφωνα με ιατρική γνωμάτευση.
Ενώ στο Άρκανσο (η πολιτεία του Κλίντον!), λίγο νωρίτερα, είχε ψηφιστεί
νόμος σύμφωνα με τον οποίο ο σύζυγος μιας γυναίκας που κυοφορεί έχει πλέον το
δικαίωμα να σταματήσει την έκτρωση ακόμα κι αν η εγκυμοσύνη είναι αποτέλεσμα
βιασμού από τον σύζυγό της, κάτι που δεν είναι άλλο από την νομιμοποίηση της
οικογενειακής βίας, ενώ θα έχει το δικαίωμα να μηνύει τον γιατρό που
πραγματοποίησε την έκτρωση.
Στο Κεντάκι, με νόμο οι γιατροί υποχρεούνται να κάνουν υπέρηχο στην
γυναίκα πριν την έκτρωση και να της περιγράφουν την κατάσταση του εμβρύου ή να
ακούν τους χτύπους της καρδιάς. Ψυχολογική βία δηλαδή. Σύμφωνα με τον νόμο όμως
επιτρέπεται η γυναίκα να αποστρέψει τα μάτια της από τις εικόνες ή να ζητήσει
να μειωθεί ο ήχος ώστε να μην τον
ακούει! ( χρειάζεται να διαβάσω αρκετές
φορές την κάθε πρόταση ώστε να είμαι βέβαιη για το τι διαβάζω και σας
μεταφέρω!!!)
Φυσικά το εναρκτήριο λάκτισμα για την «ποινικοποίηση» των εκτρώσεων και
της αυτοδιάθεσης του γυναικείου σώματος το έδωσε ο ίδιος ο πρόεδρος των ΗΠΑ
λίγες μέρες μετά την ορκωμοσία του υπογράφοντας νόμο με τον οποίο απαγορεύεται
η χρηματοδότηση ΜΚΟ που παρέχουν συμβουλευτικές ενημερώσεις για εκτρώσεις εντός
και εκτός των ΗΠΑ. Την επομένη ψηφίστηκε
νόμος με τον οποίο απαγορεύεται οι γυναίκες να λαμβάνουν οικονομική υποστήριξη
από το κράτος μέσω προγραμμάτων όπως το Medicaid για να πραγματοποιήσουν
έκτρωση. Ενώ ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ,
Mike Pence, πρώην κυβερνήτης της Ιντιάνα που είχε εισάγει τους πλέον σκληρούς
νόμους κατά των εκτρώσεων, χαιρετίζοντας τους πολέμιους των εκτρώσεων είπε πως
« η ζωή κερδίζει και πάλι στις ΗΠΑ»!
Κάπως έτσι στην Αμερική έχουν τα πράγματα σήμερα.
Η 76 χρονη συγγραφέας, Μάργκαρετ Άτγουντ απαντώντας σε σχετική ερώτηση,
σε πρόσφατη συνέντευξή της, με αφορμή την αύξηση των πωλήσεων του βιβλίου της,
είπε πως «επιστρέφουμε στις πουριτανικές αρχές του 17ο αιώνα τότε που οι
γυναίκες ήταν πολύ χαμηλά στην κοινωνική ιεραρχία» και συμπλήρωσε πως
«πιστεύαμε πως η πρόοδος είναι μια ευθεία γραμμή που οδηγεί πάντα προς το
καλύτερο, αλλά ποτέ δεν ήταν έτσι. Μπορείς να νομίζει ότι ζεις σε φιλελεύθερη
δημοκρατία και ξαφνικά να βρεθείς στην Γερμανία του Χίτλερ. Κι αυτό μπορεί να
συμβεί ξαφνικά»
Κι όλα αυτά δεν αφορούν μόνο τις ΗΠΑ. Σε τελική ανάλυση το θεσμικό
σύστημα της Αμερικής έχει γερές ιστορικές βάσεις και είναι δομημένο έτσι ώστε
να μπορεί να αντιμετωπίσει προκλήσεις στην φιλελεύθερη δημοκρατία. Τι γίνεται
όμως στην Ευρώπη που η ακροδεξιά και ο εθνικολαϊκισμός κερδίζουν έδαφος;
Έρχονται σκοτεινοί καιροί. Και πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι να
διεκδικήσουμε και πάλι δικαιώματα που θεωρούνται κατοχυρωμένα και
αδιαμφισβήτητα. Κι αν χρειαστεί θα φωνάξουμε και πάλι πως «το προσωπικό είναι πολιτικό»*.
(* το
βασικό σύνθημα του φεμινιστικού συνθήματος τη δεκαετία το ’60)
